Na MDMA-geassisteerde traumatherapie rapporteren mensen regelmatig dat ze een spirituele ervaring hebben gehad. Op de mensen die het meemaken laat het vaak een diepe indruk na. Een dergelijke ervaring kan je behandeling verdiepen. Maar pas op, er zijn ook risico’s.
Mijn spirituele ervaring tijdens MDMA therapie
Ik zie mezelf niet als bijster spiritueel, maar toen ik deelnam aan mijn eerste MDMA-geassisteerde therapiesessie, had ook ik een ervaring die je als spiritueel zou kunnen bestempelen. De sessie richtte zich op een traumatische situatie die ik had beleefd tijdens mijn uitzending als 19-jarige blauwhelm naar Bosnië. Diep in de sessie werd ik automatisch getransporteerd naar de buitenplaats op de compound waar 6 raketten neerkwamen en waarbij een Franse militair om het leven kwam en twee mensen (zwaar) gewond raakten. Het was een tragedie die ik zelf ternauwernood heb overleefd. Het voelde levensecht. Vlak nadat ik de raketten had zien neerkomen en exploderen bevroor de scene van een kluwen aan mensen die in paniek naar de bunker renden. Terwijl ik vanaf enige afstand naar de scene zat te kijken, voelde ik opeens de energie van de omgekomen Fransman vlakbij mij. Heel intens maar omgeven met diepe rust. Ik kon hem niet zien maar ik wist gewoon dat hij het was. Hij vroeg mij wat ik hier nog langer deed op de compound. Ik hoefde hier niet meer te zijn, ik kon wel weggaan. Terwijl ik deze man in het echt nooit heb gesproken, leek het alsof we voor een kort moment diep waren verbonden. Ik voelde een overweldigende golf van rust.
Spiritualiteit is het zoeken naar een diepere betekenis en verbinding met iets groters dan onszelf, vaak door persoonlijke ervaringen en innerlijke ontwikkeling. Het kan religieuze overtuigingen, meditatie, mindfulness, of zelfreflectie omvatten, en draait om het begrijpen van ons eigen bestaan en plaats in het universum. Voor mij persoonlijk is spiritualiteit me diep verbonden voelen met de natuur en de mensen om me heen.
Spiritual bypassing
Dergelijke spirituele ervaringen, tenminste zo omschrijf ik ze dan maar, kunnen een enorm helende impact hebben. – Op mij heeft het in ieder geval diepe indruk gemaakt. Het kan me nog steeds ontroeren als ik er over vertel. – Zulke ervaringen kunnen mensen aanzetten een spiritueel pad te bewandelen. Dat kan helpend zijn in het proces naar heling, maar het kent ook risico’s. Een daarvan is het fenomeen van ‘spiritual bypassing’: De neiging om spiritualiteit in te zetten om onverwerkt trauma te onderdrukken. Het is dan een beschermingsmechanisme om niet met bepaalde lastige emoties, problemen en situaties om te hoeven omgaan.
Lang voordat ik de diagnose PTSS kreeg, maar wel heel veel (onverklaarbare) klachten had waar ik uit alle macht vanaf wilde, ben ik ook in deze val getrapt. Dus ik weet er alles van. Spiritualiteit als quick fix. Daarom ben ik op mijn huidige pad naar heling waakzaam om mijn ‘spirituele’ ervaringen tijdens de MDMA-therapie niet te gebruiken als een excuus om te ontsnappen aan de harde realiteit van het verwerken van trauma.
Spiritual bypassing is een verleidelijke valkuil op het pad naar herstel. Het is een vluchtroute die je verleidt met de belofte van spirituele ‘verlichting’, terwijl je in feite je trauma’s en emotionele littekens negeert. Stel je voor, je voelt je boos of gestrest in een situatie die je triggert. Maar in plaats van deze gevoelens te verkennen, vertel je jezelf: “Dit is niet spiritueel. Ik moet beter zijn en me richten op positieve gedachten.” Het resultaat? Je onderdrukt een deel van jezelf, vaak met het excuus van ‘hogere’ spirituele doelen.
Hoe herken je de valkuil van spiritual bypassing?
- Over-idealiseren van wat ‘spiritueel’ zou moeten zijn, alsof het iets bovenmenselijks is.
- Pijnlijke herinneringen en emoties wegdrukken door ze te bestempelen als ‘niet spiritueel’.
- Het wegzetten van therapie als iets dat ‘niet spiritueel’ is omdat het focust op het ego.
- Het labelen van anderen als ‘niet spiritueel’, zodat je ze niet serieus hoeft te nemen.
Een rooskleurig beeld van spiritualiteit kan verleidelijk zijn. We denken dat eens we ‘verlicht’ zijn, al onze problemen verdwijnen. We dansen dan door het leven als in een continue staat van bliss. Dat is een illusie. Verlichte mensen, mensen die in harmonie zijn met de werkelijkheid, ervaren ook alledaagse problemen; ze gaan er alleen bewuster mee om.
Wat kun je dan doen tegen spiritual bypassing?
- Blijf aanwezig bij je eigen emoties en gedachten, ook als ze pijnlijk zijn. Onderdruk ze niet, maar observeer ze zonder oordeel.
- Probeer jezelf te accepteren zoals je bent, mét al je onhebbelijkheden.
- Maak regelmatig contact met je lichaam en je emoties.
- Zie spiritualiteit als iets wat je juist meer menselijk maakt, niet iets wat je boven het mens-zijn verheft.
Mijn spirituele ervaring tijdens mijn MDMA therapiesessie heeft mijn begrip van verbondenheid en compassie verdiept. Maar het was niet de ‘silver bullet’ die er voor zorgde dat mijn PTSS verdween als sneeuw voor de zon. Het was een prachtig begin van een lange weg te gaan. Door deze ervaring in het juiste perspectief te plaatsen en met een open hart en een kritische geest te benaderen, was ik beter in staat de volledige reikwijdte van de menselijke ervaring omarmen—met al zijn complexiteit en schoonheid, maar soms ook de onvermijdelijke duisternis.
Kortom, spiritualiteit is geen ontsnappingsroute maar een pad dat je bewandelt, compleet met zijn uitdagingen en valkuilen. Door mindful te zijn van het risico van spiritual bypassing, kun je een authentieker, rijker (spiritueel) leven leiden, eentje die niet alleen je diepere wezen maar ook je menselijkheid omarmt.